Over ambitieuze reisprogramma's

Wanneer wij onze studiereizen voorbereiden vragen wij ons altijd weer af of we wel genoeg doen. Bieden we onze leerlingen wel genoeg, maken we de juiste keuzes, is het alle moeite waard? Altijd is er die twijfel. Vrijwel altijd komen we tijdens onze reizen tot de conclusie dat we wel heel erg veel doen. Misschien wel een beetje te veel. En ook nu is dat weer het geval. Het is de reden van het ontbreken van de verhalen want .. we hebben helemaal geen tijd om verhalen te schrijven. Ik heb mijzelf deze keer ten doel gesteld om in ieder geval dagelijks verslag te doen van onze activiteiten middels de foto's die bij de dag horen. Dat lijkt misschien op het eerste oog een klusje van niets maar dat is schijn die bedriegt. Ook dat kost tijd en dan rest er geen tijd meer voor verhalen van mijn hand. Dit alles wil niet zeggen dat die verhalen niet geschreven worden! De leerlingen hebben die taak op zich genomen maar ook zij komen er vrijwel niet toe omdat we het ook wijs vinden om nu en dan even te slapen. Want ... morgen is er weer zo veel te doen. En zo is de cirkel dan weer rond.

Over de reis kan ik kort zijn: deze verloopt vlekkeloos. We zien veel, heel veel. We hebben ons een weg gebaand door New York en zijn inmiddels aangekomen in Washington. Vergeleken met New York is Washington een oase van rust. Het is echter niet zo dat er ook veel minder te doen en zien is. Integendeel. Hier ligt de geschiedenis voor het oprapen en dat is nou precies wat we hier dagelijks doen. Monumenten, musea en plekken waar geschiedenis alom aanwezig is en nog steeds wordt geschreven. Ook deze keer reist er weer een groep fantastische leerlingen met ons mee. Iedere keer weer prijzen we ons gelukkig dat we deze reizen met zulke gemotiveerde en betrokken leerlingen kunnen en mogen maken. Het zijn de gouden randjes aan ons mooie beroep. Juist ons vak moet natuurlijk vooral ook gegeven en onderwezen worden buiten de muren van een klaslokaal. Maar dat kan dus alleen wanneer leerlingen de verantwoordelijkheid kunnen dragen om die muren ook daadwerkelijk achter zich te laten. En wederom hebben we, het is al vele jaren achtereen het geval, een groep mee die dit alles aan kan. Petje af! En zo ontstond er dan toch nog een heel kort verhaaltje. De verhalen van de leerlingen volgen.

Over spoken en herdenken na 9/11

Door Marit en Josje

Afgepeigerd maar voldaan kwamen we gisterenavond met een klein gezelschap terug van een prachtige Broadway-musical: The Phantom of the Opera. De muziek van deze operette kenden wij al langer, maar de voorstelling was een compleet nieuwe ervaring. Een talentvolle cast wist indruk te maken met mooie harmonieën. Dit stond echter in schril contrast met de activiteit van de middag.

Het bezoek aan het 9/11 Memorial Museum en het herdenkingsmonument was erg aangrijpend. Natuurlijk is 9/11 al een zwaar onderwerp van zichzelf, maar de architectuur en de vormgeving van dit museum maakte het nog heftiger. Het museum bevond zich in de voormalige garage van het World Trade Center, weliswaar helemaal omgebouwd. Een donkere vormgeving en het gebrek aan warmte en een natuurlijke lichtbron zorgde voor een onaangename sfeer. Het dwong respect aan de slachtoffers af. Confronterende tentoonstellingen met delen van het ingestorte gebouw en opgenomen laatste telefoongesprekken van omgekomen slachtoffers wisten de gevoelige snaar te raken. Ook was er een ruimte die we besloten over te slaan: portretten van de slachtoffers met persoonlijke informatie. Op de achtergrond werden de namen van de slachtoffers voorgelezen door hun geliefden. Dit kwam bij ons hard binnen. Na het museumbezoek leek het herdenkingsmonument nog toepasselijker dan daarvoor: twee vierkante vijvers op de plekken waar de Twin Towers stonden met op de randen de namen van de getroffenen, simpel doch indrukwekkend.

Wat de dag na dit bezoek wat opbeurde was het heugelijke nieuws dat onze eigen Eric van der Donk geschiedenisleraar van het jaar 2014 is geworden! Met zijn allen hebben we deels op de kosten van meneer Baars gegeten om het feest te vieren. Vlak hierna was het tijd voor The Phantom, een mooie afsluiting van deze heftige maar indrukwekkende dag.

Programma studiereis 17-25 oktober New York en Washington DC (6 vwo geschiedenis)

9.15 uur Vlucht UA 877Amsterdam – Newark

11.40 uur Aankomst New York

13.00 uur Met de bus naar hostel in New York. Inchecken en opfrissen. Eerste verkenning van de Big Apple: Broadway, Times Square en meer. Na het diner terug naar hostel. Het is voor ons een heeeeeeel lange dag. Daarom bekijken we in onderling overleg hoe laat we terug gaan naar ons hostel.

Zaterdag 18 oktober

07.30 uur Ontbijt

08.30 uur Vertrek met de metro naar Battery Park vanwaar de ferry vertrekt naar Libertyen Ellis Island. We bezoeken Liberty Island (Vrijheidsbeeld) en Ellis Island dat ooit diende als de poort naar de VS voor miljoenen immigranten. Vanaf de eilanden heb je een prachtig zicht op de beroemde skyline van Manhattan.

10.00 uur Vertrek met de ferry naar beide eilanden. We maken tijd vrij voor de lunch.

15.30 uur Bezoek aan Ground Zero en het 9/11 Memorial Museum. Na de tragische gebeurtenissen op 11 september 2001 (9/11) is men druk bezig op die rampplek nieuwe wolkenkrabbers te realiseren. De Freedomtower (1776! feet hoog) is inmiddels klaar terwijl aan andere torens wordt gewerkt. Op de plek van de ramp is ook een monument te vinden dat wij gaan bezoeken.

18.00 uur Wandeling door lower Manhattan met o.a. een bezoek aan Wall Street (de Waalstraat) en de New York Stock Exchange (de beurs) en de zaken die herinneren aan het feit dat dit deel van New York ooit Nieuw Amsterdam was. Tevens een mooie gelegenheid om een hapje te eten. Dat doen we op een plek waar voor 9/11 heel veel brandweermannen, die zijn omgekomen, een hapje aten. Daarna terug naar ons hostel om de vele indrukken van de eerste dag te verwerken.

Zondag 19 oktober

7.30 uur Ontbijt

8.30 uur Naar het fietsenverhuurbedrijf. Start van de dag ‘New York on bike’. We rijden (altijd samen onder onze begeleiding!) door Central Park en daarna langs de oevers van de Hudson. Bezoek aan o.a. de High Line (een heel smal park negen meter boven de grond aangelegd op een oud spoortraject). Na ons bezoek aan Battery Park en lower Manhattan (we waren er de vorige dag) door naar Brooklyn Bridge. We steken de East River over naar Brooklyn maar keren dan weer snel terug naar Manhattan. Wel een prima gelegenheid voor heel veel mooie foto’s. Daarna door naar Chinatown enLittle Italy. Volop mogelijkheden om heerlijk te lunchen en door de kleurrijke straten te wandelen. Fietsen en wandelen door Midtown. We bekijken o.a. het Grand Central Station. We maken tijd vrij om wat te winkelen en zelfstandig rond te kijken.

17.00 uur We leveren onze fietsen in en dan is het weer tijd om een hapje te eten.

Avond Houden we vrij om t.z.t. te bekijken of er mogelijkheden zijn (en betaalbaar want dit onderdeel is op eigen kosten!) om een sportwedstrijd en/of theater, bioscoop, musical, concert te bezoeken. Iedereen kan hier dus een eigen keuze maken. Er is in New York uiteraard altijd wel iets te doen!

Maandag 20 oktober

7.30 uur Ontbijt

8.30 uur Met het openbaar vervoer naar de Verenigde Naties.

9.45 uur Bezoek en rondleiding hoofdkwartier Verenigde Naties (United Nations). Let op: verplicht om eigen paspoort te tonen!! We maken de rondleiding in twee groepen van 11 (9 + 2 begeleiders). De eerste groep start om 9.45 uur de tweede groep om 10.00 uur.

12.00 uur En dan nu omhoog! Naar de top van het Empire State Building. Magnifiek uitzicht over New York en New Jersey. Tijd voor (heel veel) foto’s en lunch. Advies: doe ook alvast wat inkopen voor de busreis naar Washington!

14.00 uur We gaan onze bagage ophalen want we gaan New York al weer achter ons laten. Washington here we come!

16.30 uur Met Megabus (34th Street b/t 11th and 12th Ave.) naar Washington DC

21.00 uur Aankomst in Washington DC. We nemen de taxi naar ons hostel. Inchecken en tijd om de indrukken van de dag met elkaar door te nemen of … gewoon naar bed te gaan.

Dinsdag 21 oktober

07.30 uur Ontbijt

08.30 uur We wandelen door Washington naar The Mall. Aan de Mall liggen in de hoofdstad tientallen monumenten, musea en gebouwen die deel uit maken van de federale overheid. Vandaag staan op het programma: het Hooggerechtshof (Supreme Court), we bezoeken het Capitool om 10.10 uur (United States Congress: Senaat en Huis van Afgevaardigden), het Museum of the American Indian, het Witte Huis (zetel van de president), het Washington Memorial en het Memorial waarmee de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. Tussendoor maken we ruimte voor de lunch.

17.00 uur We gaan terug naar het stadscentrum. Daar kunnen jullie eten en wellicht ook een film bekijken in een bioscoop.

20.00 uur Terug in ons hostel en tijd om naar eigen inzicht in te vullen.

Woensdag 22 oktober

09.00 uur Ontbijt

10.00 uur Vertrek naar The Mall

10.30 uur Start van onze tweede dag in Washington. Centraal staat wederom The Mall. We beginnen de dag in het Museum of American History. Daarna maken we tijd voor de lunch. Op het programma staan vandaag vervolgens ook nog: Het Vietnam Veterans Memorial, het Korea Memorial, het LincolnMonument, het Memorial ter nagedachtenis aan Martin Luther King jr enFranklin Delano Roosevelt (FDR).

16.00 uur Tijd om zelfstandig te winkelen en/of de stad te bekijken. Ook in Washington bekijken we t.z.t. of er mogelijkheden zijn om een sportwedstrijd, theater, bioscoop, musical, concert te bezoeken. Dan kan vanavond maar ook op een van de andere avonden die we in Washington zijn.

23.00 uur Terug in het hostel

Donderdag 23 oktober

7.30 uur Ontbijt

8.30 uur Vertrek naar de fietsverhuurder Bike and Roll, Union Station, Massachusettes Ave NW

9.00 uur Start van onze fietsdag door Washington. We starten onze dag bij het JeffersonMemorial. Daarna steken we de Potomac River over en maken we een korte stop bij het Amerikaanse ministerie van defensie: het Pentagon. Daarna fietsen we door naar de militaire begraafplaats Arlington. Daar bezoeken we het graf John Fitzgerald Kennedy (JFK) en de plek waar de onbekende soldaat wordt herdacht. Op Arlington vind je ruim 400.000 graven! Volgende stop: het IwoJima Monument. Daarna fietsen we naar Georgetown. Daar kunnen we nog een indruk krijgen van het Amerika van de 19^e eeuw. Met name de architectuur herinnert in Georgetown aan dat verre verleden. Prima plek ook om iets te eten en drinken.

17.00 uur Tijd om de fietsen in te leveren, uit te rusten en te gaan denken aan het diner. De avond is vrij om naar eigen inzicht in te vullen.

23.00 uur Terug in hostel

Vrijdag 24 oktober

07.00 uur Ontbijt en inpakken/uitchecken

9.00 uur We bezoeken het Newseum in Washington. Een museum waar de focus ligt op de invloed en het werk van de media. In het museum vind je ook een Memorial voor alle journalisten/fotografen die bij de uitoefening van hun beroep zijn omgekomen. Een heel modern en indrukwekkend museum!

11.30 uur Lunch. Advies: koop ook iets voor de tijd totdat we terugvliegen.

13.10 uur Vertrek naar de internationale luchthaven Dulles even buiten Washington met GO! Airport Shuttle vanaf ons hostel.

17.35 uur Vertrek met vlucht UA 946 naar Amsterdam/Schiphol

Zaterdag 25 oktober

7.15 uur Aankomst in Amsterdam en thuiskomst. Deelnemers worden door eigen ouders, vrienden, familie opgehaald.

Op weg naar New York en Washington (17-25 oktober 2014)

En weer staan we aan de vooravond van een studiereis met onze geschiedenisleerlingen uit 6 VWO. Na Zuid-Afrika (2010) en Irsrael, de Palestijnse gebieden en Jordanie (2011-2012-2013) is thet nu tijd om een heel andere kant op te gaan: New York en Washington. Heel veel andere geschiedenis en heel veel nieuwe verhalen. Er reizen 18 leerlingen met ons mee die rond de geschiedenis van de VS ook hun profielwerkstuk gaan schrijven. Tijdens de reis zullen wij, inmiddels traditiegetrouw, verslag doen van onze belevenissen en ook dagelijks proberen de foto's van die dag te plaatsen.

Voor velen van jullie wellicht ook het moment om deze reisblog vaarwel te zeggen. Dat kun je heel eenvoudig doen door jezelf af te melden. Natuurlijk ben je van harte welkom om mee te blijven lezen, kijken en reizen. Na een jaar zonder verhalen zijn we weer toe aan nieuwe input. Kortom: we gaan op weg naar New York en Washington DC!

Nooit meer Lenin, Dsjengiss Khan en hotel ... Edelweiss (Mongolie)

Het komt geregeld voor dat ik mij afvraag wie nu toch de naam van een hotel heeft gekozen. Het is deze keer in Ulaan Baatar in Mongolië weer eens niet anders. Ik verblijf in hotel ... Edelweiss! Tja denk ik dan, dat moet toch een Mongool zijn geweest die iets te diep in de fles wodka heeft gekeken of, en dat is wellicht aannemelijker, een steenrijke Zwitser heeft hier zijn overtollige Zwitserse franken belegd in een hotel en toen gedacht ‘kom, het moet wel een beetje op thuis lijken ‘. Ik kan er verder kort over zijn; het hotel lijkt op van alles maar het gevoel van een Zwitserse alpenweide zit daar niet bij. Wellicht vraagt menig lezer zich nu af ‘je was toch in Israël en Jordanië?!’ Ja, dat is juist maar dat was al weer ruim een week geleden. De tijd vliegt en ik nu en dan ook. Er moet in het leven van een docent zoals ik steeds opnieuw weer iets worden voorbereid, bekeken, besproken of worden getoetst op bruik- en haalbaarheid en bovenal doe ik dat ook graag allemaal zelf. In het kort wat er aan vooraf ging.

In 1985 reisde ik voor het eerst met de TransMongoliëExpres naar Beijing wat toen overigens nog gewoon Peking heette. Ik was net student af en de wereld lag, uiteraard een misvatting van de jeugd, aan mijn voeten. In 2004 en 2008 reisde ik met enkele collega’s en in totaal ruim 160 (!) leerlingen met diezelfde TME naar Beijing. Aan die studiereis voegden we in 2007 ook een project toe waarbij we de intentie hebben uitgesproken voor langere tijd een school voor voortgezet onderwijs in Ulaan Baatar te gaan ondersteunen. Motto: ‘Leerlingen voor leerlingen’. Dat project bestaat nog steeds en ook in 2012, ik maakte die reis niet mee, reisde een dertigtal leerlingen met de trein af naar Mongolië en China. In de zomer van 2014 gaat de vierde reis plaatsvinden. Wederom zonder mij maar de begeleiding is in goede handen bij mijn bevlogen vakcollega’s! Kortom: wat heb jij daar dan nu te zoeken?! Het antwoord is even kort als simpel: veel in het leven draait om ervaring. Het is makkelijker om aan iemand uit te leggen hoe je de Champions League kunt winnen wanneer je dat zelf al eens hebt gedaan. Ik probeer dus wat kennis over te dragen aan de volgende generatie jeugdigen die de wereld aan hun voeten hebben liggen, vooral ook omdat ik niet langer in staat ben in te stappen in ieder vliegtuig/trein/bus die op onze school voorbij komt. Daarnaast heb ik hier de laatste 6-7 jaar vrienden gemaakt en gaat het lot van de leerlingen van School # 88 mij aan het hart. Het is ook een heeeeel klein beetje mijn school geworden. Dit lopende schooljaar zal er op Lek en Linge weer een Goede Doelen dag worden georganiseerd en een deel van de opbrengst van al die activiteiten zal wederom zijn weg vinden naar School # 88. Komende week denk ik met de directie van de school mee over de mogelijke besteding van die gelden in het najaar van 2014. En nu ik toch bezig ben: de grote inspirator en aanjager van dit mooie project is op Lek en Linge al vele jaren Mark van Dooren. In de stad staat naast het beeld van Djengiss Khan Mark’s standbeeld. Wel iets kleiner maar je kunt je natuurlijk afvragen of dat wel terecht is.

Wat mij vooral opvalt bij het weerzien met Ulaan Baatar (YouBe zoals de Mongolen het zelf noemen) is de enorme hoeveelheid bouwactiviteiten. Overal staat er beton in de steigers en ook hier gaat men veelal (ver) de lucht in. Rond de spitstijden staat het verkeer op alle doorgaande wegen in de stad muurvast. Wandelen is in veel gevallen aan te bevelen boven een taxirit. De grote hoeveelheid reclame uitingen wijst er tevens op dat Mongolië inmiddels volwaardig deelneemt aan de wereldeconomie maar achter de vele façades is ook nog steeds de armoede. Niet iedereen kan meedoen en niet iedereen is kansrijk. In bijvoorbeeld de voorstad waar School # 88 ligt wordt dat schrijnend duidelijk. Voor ons ook een belangrijke reden om juist buiten het centrum van de stad actief te worden en vooralsnog ook te blijven. Sinds kort hebben de Mongolen dan toch ook definitief afscheid genomen van het standbeeld van kameraad Lenin! De jongste generatie Mongolen zal nu al niet meer weten wie Lenin was, zij kennen Bill Gates en Steve Jobs, maar voor de generaties van voor 1990-91 zal het toch even slikken zijn geweest. Je raakt zo aan die mannen en het straatbeeld gewend en ... waartoe leiden al die veranderingen?! Wat dat laatste betreft is het antwoord: tot een iphone, facebook en een Big Mac. In Mongolië is besloten de nieuwe nationale eenheid te bouwen rond de onverwoestbare krijger Djengiss Khan. Je vindt hem werkelijk overal en nu heet ook vrijwel ieder plein naar de grote veroveraar. Het communistische verleden is uitgewist. De geschiedenis is herschreven, de helden van gisteren liggen op de schroothoop en de nieuwe helden hebben nu hun eigen standbeelden. Kortom: er is niet veel veranderd. Nou ja, er was 25 jaar geleden geen hotel Edelweiss. Op die naam zou geen Rus zijn gekomen.

Terug in de tijd in Petra, Jordanie

Door Erik Ex

In een koude tent in de woestijn van Wadi Rum werden we rillend wakker. Met in het vooruitzicht een van de hoogtepunten van de reis, Petra, snelde eenieder zich uit een bedoeïenentent naar een koude douche. Humus en pita achter de kiezen hebbende nam eenieder snel plaats in de bus. Gekleed in lange luchtige broeken, uiteraard verhullend wat in deze contreien eventueel als aanstootgevend zou kunnen worden beschouwd (enkelen hadden hier een tweede poging voor nodig), zaten we snel in de bus. Snel snel, we waren immers op weg naar de roze stad, groots, weids en de tijd was, meer dan ooit, schaars.

Jan Douwe was helaas niet meegegaan in de vaart der volkeren, evenals een paar duizend Dinar van de gids. Aangezien we beide toch goed konden gebruiken in Petra moest de bus omkeren en stapten we iets achter op schema hotel Silk Road binnen. Richting een van de moderne wereldwonderen dus - Petra. Terwijl de, verder onverstaanbare gids, uitlegde waarom je beter geen muntjes kon kopen met de inscriptie 89 B.C., daalden we vol verwachting af naar de vallei van Petra.

Aan het einde van de Siqh, de lange wandelgeul naar de antieke Nabatese stad toe werd de monotone en onduidelijke gids, zelfverklaard leraar Engels, ingeruild als rondleider voor ondergetekende. In tegenstelling tot voorgaande stukjes leest u hier dus het relaas van iemand voor de groep stond en niet erin. Uiteraard zijn \'de andere docenten\' (de heer van der Zeijden, mevrouw van Luijtelaar, meneer Stegers, mevrouw van Dooren en ondergetekende) niks meer en niks minder dan deelnemers natuurlijk. Ook wij hebben nachten in spanning wakker gelegen met ingepakte koffertjes naast ons bed - we mochten eindelijk mee met Baars en Co. naar Israel!

Petra is een van de best bewaarde monumenten uit de oudheid. In een door de droge woestijnwind gevormd dal ligt wat er nog over is van een trotse handelsstad in het hart van de zijderoute. Met slechts een paar verwijzingen naar Petra door Romeinse schrijvers is de stad grotendeels mysterieus voor iemand uit onze tijd. Het prachtige rode licht in combinatie met het roze zand draagt bij aan dit mysterie. Toen Petra in de negentiende eeuw werd herontdekt door de beroemde archeoloog Burckhardt wist hij dan ook niet wat zag. Een schijnbaar ontelbaar aantal rotsgraven aan de rand van een dal vol met overblijfselen van forum, grote tempels en marktplaatsen en een vierde eeuws kerkje met een puntgave (en zeer zeldzame) mozaïekvloer.

Waar Burckhardt voorzichtig moest zijn aangezien hij als westerse imperialist/christen niet als welkome gast werd gezien in de heiligdommen van lokale bedoeïnenstammen, konden de leerlingen er rustig op los fotograferen. De nog steeds in Petra wonende bedoeïnen verwelkomden ons allen met goed gevulde lunchpakketten en echte heel oude en authentieke en absoluut niet van plastic gemaakte, onbrandbare, met bewijs van echtheidcertificaat hebbende, echte, authentieke (was dat al genoemd?) munten met daarop een afbeelding van Alexander de Grote, Pompeius de Grote, Constantijn de Grote, Marco Baars de Grote, Floor de Ronde de Grote, Eric van der Donk de Grote of wie-dan-ook-de-Grote. Alles op bestelling natuurlijk.

Petra was groots en mooi, leerlingen die dat wilden konden vrij rondlopen, anderen konden mee naar de verre uiteinden van de stad waar de mooiste monumenten (het klooster of El Deir) zich bevinden. Daar tevens het ‘einde van de wereld’ met een ‘best view’ evenals het ‘better best view’ en het sublieme ‘bestest better view’. In een brandende zon, afdalend en stijgend tot 1000 meter was het een vermoeiende, maar vooral tijdloze ervaring. Terug in Hotel Silk Road kon er worden uitgerust in heerlijke luxueuze bedden. Eindelijk tijd, uitbundig en veel om te herbeleven en te laten zinken. Een uurtje extra zelfs dankzij mysterieuze wintertijden aan de Jordaan...

Woestijnavonturen (Jordanie-Wadi Rum)

Door Hieke Zoon en Brechje Oonk

Vandaag zijn we omvijf uur ’s ochtends opgestaan, maar hoe vroeg we ook ontbijten, Milada en haar dochter hadden ook nu weer een heerlijk ontbijt klaar staan. Er was een overdadige hoeveelheid ommeletjes voor ons bereid en natuurlijk waren de pitabroodjes, de humus en de muntthee ook niet afwezig.

Nadat we de laatste spullen in de koffers hadden gepropt, reed de bus rond halfzeven weg. In de bus was het heel stil, iets wat niet vaak voorkomt als je 27 leerlingen in een bus zet. Degenen die niet bezig waren met het inhalen van hun slaap, konden genieten van een prachtig uitzicht. De heuvels, scholen, steenwoestijnen, kraampjes en ezels gleden voorbij. Intussen kregen we te maken met het totale gebrek aan respect voor verkeersregels. We stonden na een tijdje stil op een overvolle straat, waar de auto’s kris kras door elkaar stonden en de chauffeurs aan het schreeuwen en toeteren waren. Het leek op een spelletje Rush Hour in real life.

We reden verder en langzamerhand begon het landschap te veranderen. De heuvels werden ruiger en de huizen werden schaarser naarmate we dichter bij de Dode Zee kwamen.

Na een korte stop bij een benzinestation reden we echt de bewoonde wereld uit. Aan onze rechterkant zagen we de steenwoestijn en aan de linkerkant de Dode Zee en daarachter lag Jordanië. Af en toe rezen uit de grond enorme fabrieken, palmboom plantages en luxe resorts op, dit was vreemd om te zien aangezien het totaal niet bij de rest van het landschap paste.

Voor we het wisten waren we bij de grensovergang tussen Israël en Jordanië, maar het over de grens gaan duurde heel erg lang. Ten eerste bleek dat je zo’n twintig euro per persoon moest betalen om Jordanië in te kunnen komen. Toen dat gebeurd was moesten we met ons paspoort en een bonnetje door naar de eerste paspoortcontrole. Aangezien we geen stempel hadden gekregen toen we Israël binnenkwamen vrijdag, hoopten we er nu wel één te krijgen. Helaas was dat niet het geval, maar we kregen wel een stempel op het bonnetje en moesten we verder lopen naar de volgende controle. Gelukkig kregen we bij een latere paspoortcontrole wel onze gewenste stempel. Ongeveer vier paspoortcontroles later waren we er dan eindelijk. Koning Abdullahs gezicht keek ons van een enorme foto lachend en zwaaiend aan. Welcome to Jordan!

Onze gids stond ons al op te wachten met een bus en een toeristen politie, die je hier blijkbaar nodig hebt. We zijn er nog steeds niet achter waarom hij nou precies aanwezig is, maar het ziet er stoer uit. De gids heeft in de bus enorm veel verteld over Jordanië, maar door zijn enorme accent was het niet voor iedereen even makkelijk te verstaan.

Ons eerste echte deel van het programma was een tocht door de woestijn in een jeep. Deze stonden al klaar. In Nederland zouden ze waarschijnlijk op de schroothoop staan, maar hier reden ze vrolijk de woestijn in. De eerste stop was bij een grote rotsmassa, hiervoor lag een grote zandduin, die de avontuurlijken onder ons hebben beklommen. Voor degenen die geen zandbak in hun schoenen wilden, was er nog de optie om op een kameel te rijden.

De tweede jeepstop was al even leuk als de eerste. Dit keer geen zandduin, maar een doorkijkpunt tussen twee rotsen. In de verte zag je zoutvelden en zelfs een landbouwveld met groene gewassen. Het eerste beetje kleur sinds de Dode Zee. De aardrijkskunde leerlingen konden in de woestijn hun geluk niet op. Overal waren tekenen van erosie, verzilting, irrigatie landbouw en nog veel meer. Daarnaast konden we de hele bergstructuur uitleggen. Mevrouw Mulder zou trots op ons zijn.

We kregen bij het uitzichtpunt een klein kopje thee van echte bedoeïnen bewoners. Het was heel zoet en sterk en het gerucht ging rond dat het gewoon Lipton-thee was met heel veel suiker. Toch was het een leuke ervaring.

Onze vermoedens over de staat van de Jeeps werden bevestigd toen een Jeep een lekke band kreeg. De chauffeurs wisten dit snel te fixen.

Na een super enge, maar geweldige tocht door de woestijn, kwamen we aan bij onze overnachtingsplek; een tentenkamp. De zonsondergang was net begonnen en massaal vertrokken we naar de berg naast het kamp om dit te kunnen zien. Voor sommigen was dat niet genoeg; ze wilden naar de top. Klimmend en klauterend bereikten ze deze. De ondergaande zon kleurde de hemel oranje en dit zag er prachtig uit. De eerste top was zo snel bereikt dat ze besloten ook de tweede top de bezoeken. Helaas werd het halverwege de klim toch echt te donker en moesten ze terug. Klimmen is met licht al spannend genoeg, moet je nagaan met het pikkedonker van de woestijn.

Gelukkig was er genoeg te doen in het kamp; de overige leerlingen waren namelijk een potje voetbal begonnen, waar al snel een aantal Jordaniërs in traditionele kledij zich bij hadden aangesloten. Het was jongens tegen de meisjes, het meisjesteam werd versterkt door de Arabieren en onze reisgids, en de teams waren erg aan elkaar gewaagd.

Na het voetballen was het etenstijd. Dat was maar goed ook, want na al dat klimmen en wandelen en voetballen hadden we enorme trek. Eerst werd ons uitgelegd hoe de traditionele maaltijd was gemaakt. Er waren namelijk tonnen in de grond gestopt met de deksel erop. Daaroverheen werden zand en hete kolen gegooid, waardoor het vlees langzaam gaar stoofde. Het was heerlijk, ondanks dat je af en toe zand tussen je stukje vlees vond. Het toetje was daarentegen wel perfect. Nadat de eerste dappere leerling zich had gewaagd aan de vreemd uitziende kleine balletjes, besloot de rest er ook een te nemen Het waren een soort mini oliebollen en we voelden ons helemaal thuis in de woestijn.

Aan het einde van de maaltijd werden we vermaakt door traditionele dansers. Al gauw werd duidelijk dat het de bedoeling was dat wij ook mee deden. Eerst waren we een beetje verlegen, maar toen we er eenmaal stonden, hupsten we vrolijk mee.

We sloten de dag af met twee potjes weerwolven van wakkerdam en het kijken naar de prachtige sterrenhemel.

Massada: massieve metafoor - Verhalen

Door Kees van der Zwaard

In ‘Avenge but one of my two eyes’ – een documentaire die we tijdens de voorbereiding zagen – werd duidelijk hoe belangrijk deze plaats is voor Israeli’s. Een gids, die eerst vertelt hoeveel familieleden van hem zijn vermoord in de Holocaust, neemt zijn jonge luisteraars vervolgens mee in het dramatische verhaal van Massada: De Romeinse overheersers hebben de Tempel in Jeruzalem verwoest (op het stuk muur na, dat nu de Klaagmuur heet). Het Joodse verzet is gebroken. Maar ergens aan de rand van het rijk heeft een groep Zeloten zich verschanst op de rots Massada, in de voormalige burcht van Herodes de Grote. Hoog gelegen, zelfvoorzienend, inclusief een ingenieus irrigatiesysteem en dus niet te veroveren. In drie jaar tijd bouwen de Romeinen een dam tegen de hoge rots op en schieten de Westpoort in brand. De volgende dag keren ze terug om Massada in te nemen. Ze treffen 960 lichamen aan: mannen, vrouwen, kinderen. Allemaal dood. Plus de voedselvoorraden die aangeven dat de Zeloten niet van honger zijn gestorven, maar uit overtuiging. In navolging van hun leider Eleazar hebben de ze dood gekozen boven slavernij en/of verkrachting.

We bereiken Massada binnen 2 minuten via een kabelbaan (sorry, Romeinen). Dan krijgen we een filmpje te zien en te horen: op heroïsche toon, ondersteund door bombastische muziek en gelardeerd met fragmenten uit de onvermijdelijke Hollywood-verfilming, wordt de keus “dood of slavernij” vertaald naar “dood of vrijheid”. Een subtiel verschil.

We horen dat militairen hier hun eed afleggen, en jongens van 13 vieren hier hun Bar Mitzvah onder het uitroepen van de kreet: “Nooit meer Massada”. Ik hoor de tegen de rotswanden weerkaatsende echo: “Nooit meer Auschwitz”.

Net als in de documentaire vraagt een gids aan zijn toeristen: wat zou jij doen? – op de stellige toon, die laat horen, dat de gids desnoods zelf het zwaard (of het geweer) ter hand zou nemen.

Mij bekruipt het gevoel, dat mij in Jeruzalem en op de West-Bank ook regelmatig overviel: hier worden geen overtuigingen vormgegeven, hier wordt angst bewaakt. En dat gebeurt met behulp van beelden en beeldspraken. Metaforen die in de loop van de tijd steeds letterlijker worden genomen. De beeldspraak verhardt, verstart. En Jeruzalem wordt strijdtoneel van het gevecht om betekenis. Als ik gelijk heb – en dat heb ik – dan kan jij het niet hebben. Dus deug je niet.

Deze exclusiviteit, deze uitsluiting, staat haaks op het verlangen naar – een voorzichtige poging tot – omarming, dat ik lees en hoor bij anderen: bijvoorbeeld de Israeli David Grossmann, die zijn zoon in de strijd verloor, en nu vecht om taal, om woorden die de doodse stilte helpen uithouden; de Palestijnse boer Daoud, die zijn land dreigt kwijt te raken maar op een spandoek schrijft: ‘ik weiger om te haten’

Ik loop op Massada. Het uitzicht is prachtig. Maar de massiviteit valt op me. Zolang niemand de moed heeft om te twijfelen aan zijn eigen gelijk, is dit conflict uitzichtloos.

Gelukkig daarna naar En Gedi, drijven in de Dode Zee. Even los van de zwaartekracht.