In Swakopmund snuffel ik een half uurtje in een kleine antiekwinkel op de hoek van Albertina Amathila Avenue en Nathaniel Maxuilili rond. Het winkeltje is van boven tot onder afgeladen met de herinneringen aan het Duitse verleden van de stad Swakopmund in het bijzonder en het land in het algemeen. Aan de muur een levensgroot geschilderd portret van Bismarck, in de kasten servies, postzegels, boeken, militaire petten en duidelijk bewust achter een kast geschoven (daar kijk ik ook altijd even naar dat wat er wel is maar niet aan het publiek getoond wordt) een bronzen plaquette van Adolf Hitler en ook nog een fraai ingelijste foto van de Fuhrer. Achter een theepot zie ik ook een klein popje. Het is een jongetje in de kleren van de Hitlerjugend. Het speelgoed van de nazi's in een antiekwinkel in Namibie. Het lijkt misschien vreemd maar juist in Swakopmund is dat toch niet het geval. Wanneer je door het centrum van het stadje loopt zie je nog heel veel huizen en andere gebouwen die herinneren aan de Duitse bouwstijl van de late negentiende eeuw. In plaatsen als deze zie je overigens pas goed hoe lelijk de moderne shopping malls zijn: fantasieloze rechthoeken en vierkanten van gewapend beton en glas. Ook in Swakopmund rukt die ‘architectuur' zichtbaar steeds verder op.

Wanneer ik koffie drink in een restaurant, worstelend met de vraag of ik het Hitlerjugend-popje ga aankopen als aanvulling op mijn rariteitenkabinet, voeren twee oudere dames op hoge toon een gesprek in (voor zover ik dat kan beoordelen) vlekkeloos Duits. Toeristen zijn het niet want ze hebben de zojuist gedane boodschappen naast hun tafel staan. Wanneer ik hen vraag of zij wellicht ook toeristen zijn, in de hoop zo een kort gesprekje te kunnen aanknopen, wordt mij al snel duidelijk dat mijn inbreng verder kort kan zijn. De twee vrouwen willen graag vertellen over hun verleden en leven. Ik denk dat het daarbij helpt dat ze in eerste instantie in de veronderstelling zijn dat ik een Duitser ben. Het komt vaker voor. Dat ze hun gesprek op zeer luide toon voeren vind ik minder aangenaam maar het voordeel is dat ik alles goed kan verstaan en dat maakt het maken van aantekeningen weer wat eenvoudiger. Wat meteen duidelijk gemaakt moet worden is dat zij geen Namibiers zijn maar natuurlijk ook geen toeristen. Ze zijn allebei in Luderitz (een kustplaats in het zuiden van Namibie. MB) geboren aan het eind van de jaren dertig van de vorige eeuw. Dus nogmaals en voor alle duidelijkheid: ‘Wir sind Deutsch'. En dan te bedenken dat het al bijna honderd jaar geleden is dat het Duitse bestuur over ging in Britse handen. ‘Toen de Eerste Wereldoorlog in 1919 voorbij was', vertelt Hildegard, ‘kwamen al vrij snel de Zuid-Afrikanen en voor ons was het niet zo heel moeilijk om met hen samen te leven. Natuurlijk moesten we ons aanpassen maar we waren allebei blank en onze belangen en opvattingen lagen dicht bij elkaar. Duitse families woonden over het hele land verspreid. Het was niet een enkele gemeenschap. Waar Duitsers woonden was men hecht met elkaar maar het waren toch veelal kleine gemeenschappen die vrij autonoom functioneerden. Zo leefden de Afrikaners hier ook! We liepen elkaar niet voor de voeten. De Duitse families stonden er op dat hun kinderen Duits onderwijs kregen en om die reden zijn er toen ook volledig Duitse privéscholen gesticht. Niet zelden kwamen de docenten uit Duitsland. Dat heeft geduurd tot begin jaren zeventig. Wij hebben allebei een Duitse schoolopleiding gevolgd. Thuis werd Duits gesproken en waar nodig leerden we Afrikaans om met onze zwarte werknemers en bedienden te kunnen praten. Net als voor jullie Nederlanders is het ook voor ons niet zo heel moeilijk om Afrikaans te leren verstaan en spreken. Op onze scholen werd de jongens geleerd te voetballen terwijl op de Afrikaanse scholen uitsluitend rugby werd gespeeld. Dat verschil is er wel altijd gebleven. Nu zijn er nog maar enkele Duitse scholen in vooral het basisonderwijs en kun je Duits als vak op de Highschool kiezen'. Wanneer ik hen vraag naar het leven tijdens de jaren van de Tweede Wereldoorlog zie ik een lichte aarzeling in de gezichten van beide vrouwen voorbij trekken. ‘Er wordt over die periode bij ons thuis niet gesproken', zegt Hanke terwijl ze haar ogen neerslaat en haar handen vouwt. ‘Mijn grootvader had in die tijd een boerenbedrijf en is toen opgepakt en in een concentratiekamp gezet (Japanners overkwam in de Verenigde Staten hetzelfde. MB). Dat is eigenlijk alles wat ik weet. Duitsers werden vanaf het moment dat de oorlog in 1940 daadwerkelijk uitbrak als een gevaar gezien voor de stabiliteit in deze regio. Zij zouden als sympathisanten van de nazi's, wat mijn opa helemaal niet was, er op uit zijn hier het bestuur over te nemen en dat risico wilden de Britten niet nemen. Met de hulp van de Zuid-Afrikanen is dat gevaar in de kiem gesmoord door heel veel Duitse mannen gevangen te nemen. Het moeten afschuwelijke jaren zijn geweest waarover je in de geschiedenisboeken niets terugvindt. Er wordt dus ook onder de Duitsers zelf nauwelijks over gesproken. Het zijn van die gebeurtenissen die men collectief wil vergeten en er is in het nieuwe Namibie natuurlijk ook niet zo heel veel interesse voor.'

Later die dag vertelt Claudia, de eigenares van het guesthouse waar ik verblijf, dat er ook nu nog met grote regelmaat Duitsers naar Namibie emigreren. ‘Het zijn veelal de vijftigers en zestigers die aanvankelijk alleen op vakantie komen om vervolgens te besluiten hier een tweede huis te kopen. Ze blijven een half jaar in Duitsland en het andere half jaar in Namibie. Soms willen ze ook een eigen bedrijf beginnen maar dat is nu veel moeilijker dan voor 1990. Je maakt feitelijk alleen een kans wanneer je kunt aantonen dat je heel veel zwarte Namibiers in dienst zult nemen. Ik heb twintig mensen in dienst en die onderhouden bijna tweehonderd familieleden. Wil je blanken van buiten Namibie aannemen dan zul je op allerlei moeten aantonen dat er geen zwarte Namibier beschikbaar is voor die functie. Positieve discriminatie heet dat geloof ik en hier heet dat Black Economic Empowerment.' Op mijn vraag of zij zichzelf een Namibische vindt volgt een hartelijke lach. ‘Dat vraagt nooit iemand aan mij! Maar ik begrijp wel waar je heen wilt. Ik ben een German-Namibian. Zo zien de mensen van mijn generatie, ik ben van de derde generatie geboren in Namibie, zichzelf allemaal. We houden van dit land, ons land, en kennen Duitsland verder veelal niet. Maar in deze samenleving zorgen ook de anderen er wel voor dat je jezelf voortdurend bewust bent van het feit dat je anders bent. Vooral ook Duits en blank dus.' ‘En je spreekt de hele dag drie talen door elkaar', merk ik tot slot op, ‘Duits met elkaar in het gezin en met de staf, Engels met de toeristen zoals ik en Afrikaans met de zwarte werknemers.'. ‘Daar komt het wel op neer maar je moet wel weten dat de zwarten steeds minder Afrikaans willen spreken. Afrikaans was de taal van de onderdrukker en van de hen opgelegde apartheid. Het systeem dat wordt als gezien als de bron van heel veel kwaad. Ook met hen spreek je dus meer en meer Engels. En die ontwikkeling zal zich zonder twijfel voortzetten want het Afrikaans is natuurlijk niet langer de taal van de machthebbers.'

In 2008 (volledig betrouwbare statistische gegevens zijn er niet dus ik moet een marge nemen) leefden er 125.000-150.000 blanken (white-Namibians) in Namibie. Dat is 6-8% van het totaal van de bevolking. Vijftig procent daarvan is Afrikaans, vijfentwintig procent German-Namibian. De grootste andere ethnische groepen: Ovambo 48%, Kavango 9%, Herero 7%, Damara 7%, Nama 5% en Caprivi 4%. Opvallend: meer dan 80% van de bevolking is christen (Lutheraans 51%, Rooms-Katholiek 17%, Nederlands gereformeerd 7% en Anglicaans 5%). Dat laatste spoor heeft de (koloniale) geschiedenis in ieder geval wel heel duidelijk nagelaten. Wellicht ook blijvender dan de verschillende talen. De tijd zal het uitwijzen.

Wil je weten of Namibie het bezoeken waard is? Bekijk de foto's en oordeel zelf.