Terwijl ik mijn ritje uit Palestijnsgebied terug naar Tel Aviv alweer aan het regelen ben staan er nog heel wat dingen op mijn reisverlanglijstje: het Mar Saba klooster, hetHerodion, Hebron, de Melkgrot en muur in en rondBethelem en Ramallah. Nablus en Jericho heb ik ermaar alvast afgehaald want dat past allemaal niet in de tijd die mij nu nog rest. Gelukkig heb ik de gespreken met onze contactpersonen van ATG (Alternatieve TourismGroup gevestigd in Beit Sahour) al kunnen voeren dus watonze studiereis in oktober betreft zijn de puntjes wel op de i gezet. En mocht zo'n puntje er in oktober toch nog afvallen dan zullen we moeten improviseren. Ook een uitdaging!

Op de Westbank wordt het openbaar vervoer vooral verzorgd door kleine busjes maar ik reis veelal met de taxi. Dat gaat sneller en ik kan mijn plannen in dat geval ook voortdurend wijzigen en aanpassen aan de situatie ter plekke.Nadeel is uiteraard dat het veel meer kost dan de reguliere busjes maar dat gegeven neem ik in dit geval maar op de koop toe. Ik wil de tijd optimaal benutten. In Bethelem vind ik taxichauffeur Khalid, zo noemen we hem in ieder geval in dit verhaaltje,bereid mij naar Ramallah te rijden. Ramallahvormt het politieke c.q. regeringshart van de Palestijnse Autoriteit en het is op de Westbank veruit de grootste stad. Hemelsbreed is de afstand van Bethlehem naar Ramallah niet veel meer dan een kleine 30 kilometer maar de reistijd bedraagt bijna een uur. De bezetting van Palestijnse gebied door de Israelisch, het feit dat Jeruzalem voor heel veel Palestijnen ontoegankelijk is,de bouw van tal van kleinere en grotere nederzettingen, de talrijke checkpoints, de kwaliteit van de wegen, de opstoppingen rond de toegangswegen van de steden ... je moet voor dit soort verplaatsingen altijd ruim de tijd nemen. Over Ramallah kan ik kort zijn; ik ben er geweest en hoef er niet meer naar toe. Ik heb de tombe van Arafat gezien (Khalid noemt hem bij voortduring een 'vredesman' en dat begint mij naarmate de tijd vordert steeds meer te irriteren want die stellingname behoeft toch echt enige nuance wat mij betreft) en een wandeling gemaakt door het centrum van de stad. Hectisch vooral. Duidelijk is ook dat lang niet alle Palestijnen straatarm zijn en zij die de laatste decennia in het buitenland of hier in de Westbank geld hebben verdiend dat met name in en rond Ramallah in de bouw van zeer fraaie huizen hebben gestopt en nog steeds stoppen. Overal wordt gebouwd. Wat dat betreft lijken de Palestijnen de les van de Israelisch ('bouw heel Palestina vol met nederzettingen dan verdwijnen die Palestijnen op den duur vanzelf wel') te hebben geleerd en zijn ze met hetzelfde motto zelf ook stevig aan het bouwen geslagen. Dat is overigens niet alleen in Ramallah het geval maar ook elders zo. De bouwbedrijven in deze regio zullen bij al deze bouwwoede welvaren hoewel Khalid wat de joodse nederzettingen betreft ('zij zijn een vorm vankanker die je wegvreet') er mij fijntjes op wijst dat de bedrijven die stenen houwen voor de bouw van joodse woningen op Palestijns grondgebied staan. 'Ze verwoesten ons leven met onze eigenstenen', zegt Khalid, wanneer we zo'n groeve passeren, als een boer met kiespijn. Op de weg terug naar Beit Sahour geeft Khalid mij een inkijkje in zijn geloofsleven. Kort gezegd komt het er op neer dat hij een moslim is die veel vrienden heeft die christen zijn (dat is in Bethelehem/Beit Sahour ook helemaal niet zo vreemd want daar wonen relatief veel christenen) en zij zijn ook degenen met wie hij graag een biertje (!)drinkt. Nou ja, niet zo vaak natuurlijk maar wel regelmatig. Daarnaast, Khalid's redenaties krijgen hier iets onnavolgbaars, kijkt hij vol verwachting uit naar de wederkomst van ...Jezus Christus. Dat is de man die de problemen voor de Palestijnen gaat oplossen volgens Khalid. Het duizelt mij maar ik ben nog net in staat om Khalid om enige tekst en uitleg te vragen. Het antwoord van mijn chauffeur is even kort als helder: Jezus zal na zijn terugkeer onmiddellijk afrekenen met de joden. Punt. Probleem opgelost. Alleen nog even wachten op die terugkeer. Ik neem een slokje water en probeer op een rijtje te krijgen wat Khalid de afgelopen minuten heeft gezegd. Waar moet ik de jongeman nu weer plaatsen in deze toch al vrijwel onontwarbare kluwen van (al dan niet Arabische)orthodoxe, ultra-orthodoxe, liberale joden / christenen / moslims (doorhalen wat niet van toepassing is)? Nu en dan wordt het mij allemaal even te veel en hangen alle draden los in de lucht. Geen tapijtje van te maken. Ik leg mij daar bij neer: somsraak ik hier de draad helemaal kwijt.

De inmiddels blinde vader van Khalid heeft onlangs zijn recht op terugkeer naar de geboortegrond in de omgeving van Jaffa (de familie werd daar in 1948 hardhandig verdreven) verbrand. Verbrand?'Ja,' zegt Khalid,'hij heeft de eigendomspapieren in het vuur gegooid omdat hij bang is dat een van ons,zijn vierkinderen, ze ooit zal verkopen aan de jood die het meest biedt. De joden kopen overal grond op van Palestijnen die dussoms de verleiding niet kunnen weerstaan. Er wordt soms echt heel veel geld geboden. Veel meer geld dan de grond werkelijk waard is. Ook op die manier worden we dus langzaam maar zeker verdreven en machteloos gemaakt. Ook juridisch hebben we na verkoop nauwelijks nog recht ophet land dat ons eens zo wreed is afgenomen.' De conclusie van Khalid is wederom kort en helder: die Israelisch zijn slim. Heel slim. En kijk daar rechts! Nog een nieuwe nederzetting. Zie je dat de nederzetting de vorm van een slang heeft? Een wurgslang. Kanker. Ik kijk maar zie geen slang. Wel joodse huizen op een heuvel. En dat die huizen de kans op een levensvatbare Palestijnse staat iedere dag een beetje kleiner maken staat vast. Zo vast als een huis.