Door Floor de Ronde

Mount Herzl ligt in de volle zon. Na al het ‘stadse' gebeuren van de laatste twee dagen bevinden we ons nu opeens in een met bomen omgeven oase van rust in het midden van Jeruzalem. Hier ligt Theodor Herzl (en andere prominente Israëlische regeringsleiders), de grondlegger van het zionisme. Beton en knaloranje bloemen flankeren zijn laatste rustplaats.

Al afdalend vanaf deze plek komt Yad Vashem in zicht. Ook deze plek, groots van opzet, kijkt uit over Jeruzalem en het omliggende land en lijkt een kalme plek. Dit verandert wanneer je door de museumpoort gaat.

Eerst krijgen we te maken met het probleem dat we een groep zijn die niet heeft gereserveerd. Stiekem proberen we in groepjes van vier of vijf het museum alsnog zonder officiële gids het museum binnen te komen.

Daarna staat bij de ingang van het museum een stoere bewaker die, de weg blokkerend, ons nog een keer ondervraagt (‘Ja, we komen uit Nederland.'). Ook hier kunnen we passeren.

Dan volgt eigenlijk pas het museum dat de echte onrust veroorzaakt. Natuurlijk zijn de getallen, de grootte, kortweg de feitelijke geschiedenis, ons wel bekend. Herkenning alom in de eerste paar zalen, waar de opgang van Hitler als leider en de eerste fasen van de jodenvervolging in Duitsland en Europa worden verhaald. ‘Is dat niet Triumph des Willens?' Toch fijn om te zien dat die kennis in ieder geval voldoende is overgebracht en goed is blijven hangen.

Maar dan komen de beelden en de verhalen van de overlevenden. Een man die vertelt hoe hij als 16-jarige jongen een Aktion van een Einsatzgruppe heeft overleefd, een vrouw die vertelt hoe zij gescheiden werd van de 8-jarige Harry in de rij bij de ingang voor Auschwitz, een man die zijn ervaringen als onderdeel van het Kanada-commando deelt. Beelden die tonen hoe gewone mensen ineens werden vermaakt tot wezenloze nummers, beelden die het dagelijkse leven uitbeelden dat ruw werd verstoord en nu niet meer bestaat, die portretten laten zien van mensen die je recht lijken aan te staren en je dwingen te denken over het waarom.

Het raakt je. Het maakt hier niet uit dat je de getallen en de feiten kent. Woorden zeggen meer dan getallen, beelden spreken meer dan woorden. Je voelt je vuisten ballen, je voelt verdriet, onbegrip, boosheid. Besef van de situatie van de Joden borrelt omhoog en even lijkt de situatie hier opeens simpel.

Dit gevoel zwakt wel weer wat af. Zeker wanneer we diezelfde middag in de Joods-orthodoxe wijk staan en de mannelijke bewoners ons onze status als buitenstaander even zeer duidelijk maken. Daar is dan weer het onbegrip. Toch blijven de vragen en de beelden in je hoofd zitten en dat is ook de bedoeling van Yad Vashem. Niets en niemand vergeten.

Een dag eigenlijk vol tegenstrijdige, soms zware, emoties. 's Avonds is iedereen dan ook moe en duidelijk toe aan ontspanning en dus wordt de bus terug naar het checkpoint gevuld met gezang. ‘Vamos a Milada!' is het devies.